Pascha: najważniejsze tradycje

Na całej ziemi ludzie mają w zwyczaju przygotowywać się do rozmaitych świąt. Tym bardziej przygotowania wymaga tak wielkie wydarzenie jak Pascha. Dla prawosławnych chrześcijan Pascha jest najważniejszym świętem, radością i nagrodą. Zgodnie ze słowami Serafima Sarowskiego tak jak ziemski car w nagrodę rozdaje podarki swoim poddanym, tak i Bóg wierzącym daje szczególny dar - taki dar otrzymujemy właśnie w święto Paschy.

Święto Zmartwychwstania Pańskiego jest najważniejszym, najradośniejszym i najbardziej uroczystym spośród wszystkich świąt chrześcijańskich. Od dawien dawna trwa ono 7 lub 8 dni. Przez cały ten czas Carskie Wrota w cerkwi są otwarte i nie zamyka się ich nawet podczas przyjęcia komunii przez duchownych. Od pierwszego dnia Paschy aż do święta Trójcy nie klęka się i nie bije pokłonów. Wszystkie dni Paschy są w cerkwi traktowane niczym jedno święto - przez cały tydzień jest odprawiana taka sama liturgia.

W pierwszy dzień świąt wierni przynoszą do cerkwi paschy i kulicze, aby je poświęcić. Tym samym dobiega końca Wielki Post i rozpoczyna się uroczyste świętowanie przy suto zastawionym wielkanocnym stole.W tradycji rosyjskiej paschalne potrawy przyrządzano nie w jeden dzień, a praktycznie przez cały Wielki Tydzień. W poniedziałek i wtorek malowano i ozdabiano pisanki, w środę i czwartek pieczono kulicze i przygotowywano paschę, a w sobotę wszystko to niesiono do cerkwi i święcono. Poświęcone posiłki zawsze zajmowały honorowe miejsce na paschalnym stole.

Jajka początkowo malowano jedynie na czerwono. Nasze babcie po prostu gotowały je w łupinach cebuli. Ten najprostszy sposób malowania jajek pozwalał uzyskać różne odcienie żółci i czerwieni (czerwona cebula) oraz marmurkowe wzorki. Aby powstały należało owinąć jajo w łupinę i obwiązać nitką. Jajka można również barwić naparem z suchych traw, np. pokrzywa daje kolor szarawo-zielony, a rumianek jasno żółty. W Rosji istniała tradycja wyrobu cukrowych, czekoladowych, drewnianych, szklanych, a nawet złotych i srebrnych jaj, udekorowanych drogocennymi kamieniami. Na takich "pisankach" malowano pejzaże, scenki rodzajowe, cerkwie i ikony.

Obrzędowe kulicze według tradycji powinno się piec w dużej ilości - powinno ich wystarczyć dla wszystkich gości, odwiedzających dom w okresie świątecznym. Do ciasta dodaje się duże ilości jajek, masła i cukru. Wszystkie te składniki pozwalają na uzyskanie maślanego ciasta, które długo nie czerstwieje. Ukraińcy i Białorusini pieką wysoki okrągły chleb, który nazywają paschą. Ciasto wyrabia się w nocy z czwartku na piątek, w piątek przez cały dzień jest pieczone, a nocą z soboty na niedzielę niesione do cerkwi w celu poświęcenia. Kulicze są spożywane przez cały paschalny tydzień.

Dla wypieku kuliczy używa się specjalnych wysokich cylindrycznych form z grubego metalu. Dawniej pieczono je w piecach. Gotowe kulicze są bogato dekorowane polewami, symbolicznymi napisami, orzechami, owocami kandyzowanymi, kolorowym cukrem itp. Taka kolorowa posypka to tradycyjna ozdoba kulicza.

Dawniej przyjęte było, aby w pierwszy dzień Paschy gospodynie zostawały w domu, a mężczyźni odwiedzali swoich bliskich i znajomych. Stoły były nakryte przez cały dzień i suto zastawione świątecznymi daniami. Na paschalnym stole stał głównie zimne potrawy: pieczona jagnięcina, cielęcina, szynka wieprzowa. Nie podawano ryb. Obowiązkową ozdobą stołu był wielkanocny baranek - cukrowy na kuliczu lub maślany na wierzchołku paschy. Paschy i kulicze dekorowano również papierowymi kwiatami. Pisanki wykładano na świeże źdźbła owsa, pszenicy lub rzeżuchę.